اولین کشفیاتی که نشان هنر قالیبافی در عهد مفرغ را با خود به دنبال دارد مربوط به کارد قالیبافی است که توسط ا.ن.خلوپین: راجب ابزار قالبافی از جمله کاردك از گورهاي عصر مفرغ در ترکمنستان و شمال ایران کشف شده است.

اما روشن ترین تصویر در خصوص قالیبافی عهد مفرغ توسط دکتر علی حصوري در سال 1354 که با دو نوع از این ابزار مواجه شد، که پس از وقوع سیل و پدید آمدن یک گور توسط یک مرد قشقایی در شمال غربی راهجرد و در نزدیکی کامفیروز فارس پیدا شده است.  قطعهاي که سر نیزه و امثال آن به نظر میآید داراي زائده کوچک و سوراخ داري در انتهاست که بی شک محل نصب دستهي چوبی ولی بسیاري ظریف می باشد که با این ظرافت نمی توانسته براي ضربه به کار رود و فقط براي بریدن مفیده بوده است و اگر به عنوان وسیله جنگی استفاده میشد باید نوك آن صدمه می دید در حالی که تنها دو قسمت کنار آن بر اثر تیز کردنهاي مکرر فرو رفته و قوس برداشته این نشان می دهد که وسیله برش و بی شک این یک کارد برش خامه بوده است،

در سال  1949 میلادی سرگئی رودنکو باستان شناس روس هنگام کاوش در گورهای اقوام سکایی منطقه پازیریک در دامنه های جنوبی جبال آلتالی در سیبری به یافتن دستبافتهای کامیاب شد که تاریخ فرش بافی را به یکباره دگرگون کرد. مسحور کننده ترین یافته ها در گور یا تپه پنجم پازیریک بدست آمده عبارتست از فرشی در اندازه تقریبا مربع به ابعاد  189/23 در  200 سانتیمتر و از آنجایی که همراه با این فرش ابزار و وسایل دیگری همچون یک دستگاه گاری نیز پیدا شده، عده ای نظرات خاصی در مورد کاربرد این قالیچه داده اند و حتی فرض بر این است که از آن برای مفروش کردن روی سطح گاری استفاده می شده است. این فرش کاملا از پشم درست شده است. پازیریک تنها نادرهی فرش از دوران شکوهمند پادشاهان هخامنشی است که تا به امروز به عنوان یگانه سند موجود از قالیبافی آن عهد مورد توجه تمام فرش شناسان و محققان شرق قرار گرفته است . پس از آن طی ادوار مختلف فرشبافی نیز ادامه داشته است که امروزه بخش کمی از آن آثار هنوز باقیست.

به شهادت تاریخ اوج هنر فرشبافی ایران را باید در دوران حکومت سلسله صفویان جستجو کرد. در واقع برخی از عالیترین قالیهای ایران که تنها نمونه های باقیمانده از دوران عظمت این هنر میباشند متعلق به دوران حکومت صفوی است. علاقه و توجه مردم این سرزمین از دیرباز به مقوله فرش معطوف بود که در بعضی دوران با توجه به مشکلات و مسائل خاص جامعه این مهم کمتر به چشم میخورد.
اما در پایان سده سیزدهم هجری قمری با افزایش ناگهانی تقاضای اروپاییان برای قالیهای ایران آن هم به مقدار زیاد باعث گردید تا فرش ایران احیاء گردیده و در همه جا مقدمات تولید انبوه و متعاقباً توجهات دولتمردان فراهم گردد. در واقع از دهه آخر قرن سیزدهم هجری قمری آن هنگام که صادرات فرش ایران بنا به تقاضای غرب برای اولین بار از تبریز آغاز شد، فرش ایران به مرحله دیگری قدم نهاد که اهمیت آن در تجارت و درآمد ارزی امروز ایران انکار ناپذیر است.

از همان زمان که اولین محمولههای فرش ایران در زمان ناصرالدین شاه از طریق تبریز به ترکیه صادر شد وقوع این حادثه آنچنان مهم بود که در اولین کارت پستالهای ایرانی در دوران قاجار لحظه شکوهمند عدل بندی و حمل فرش توسط تجار تبریزی منعکس شد و به عنوان اخبار مهم به اقصی نقاط دنیا ارسال شد. فرش در زندگی و فرهنگ اجتماعی ایرانیان در اواخر دوره قاجار چنان اهمیت و حرمتی یافت که بازتاب آن را هم در نقاشیها و مهمتر از آن هم در عکسهای قاجاری میتوان دید. آنگونه که فرش عنصری تزیینی و لازمالحضور در تمامی مجالس و اجتماعات گردید و به همین روال بر روی عکسهای قاجار می توان تعداد بیشماری از فرش های آن عهد را دید. امروزه نیز ما شاهد ارج نهادن به این هنر اصیل ایرانی هستیم که جایگاه قابل ملاحظه ای نیز در صنعت پیدا کرده است و همچنین خواهان بسیاری در خارج از مرزها دارد.

ساختار طرحی فرش ایرانی

1- نمادگرایی و رمزگرایی از ویژگیهای بارز عمده آنهاست.
2- معمولا بر انتظام هندسی استوار بوده و نظم آن هندسی است.
3- تعیین عمده فرشهای ایرانی توسط قابی چهارگوش یا مستطیل که با چهار جهت اصلی و چهار اقلیم باستانی و مبنای مربع کعبه و مسجد مسلمانان تناظر دارد، صورت می گیرد.
4- اصل تقارن و با توازن بر طرح آن سایه افکنده است.
5- طرح هر فرش دارای دو بخش اصلی، بوم با حاشیه یا حاشیه های مکرر متوالی که گاهی به هفت عدد می رسد، قاب گرفته میشود.
6- پرهیز از ژرفانمایی و بهرهگیری از منطقه ژرفای خطی سرمشق طراحان آن است.
7- زیبایی شناسی گریز از خلاء و نیز ذرهگرایی بر طرح آن غالب است.

(استفاده از مقاله با ذکر منبع سایت فرش زمرد کاشان با آدرس سایت به نشانی : http://zomorrodkashan.com  بلامانع است)